سوپاپ لیفتراک

سوپاپ لیفتراک

سوپاپ لیفتراک چیست و چه نقشی در موتور لیفتراک دارد؟

موتور لیفتراک، قلب تپنده و منبع نیروی محرکه آن‌ است که از قطعات متعددی تشکیل شده و با همکاری این قطعات موفق به تولید نیروی لازم برای به حرکت در آوردن چرخ‌های لیفتراک می‌شود. هر یک از قطعات موتور لیفتراک، اهمیت خاص خود را دارند. چرا که عملکرد نادرست هریک می‌تواند منجر به کاهش راندمان موتور شود و یا عملکرد آن‌ها را با مشکلی جدی مواجه کند. گاهی نقص یک قطعه از موتور ممکن است باعث ایجاد آسیب و استهلاک در برخی قطعات دیگر شود و گاهی حتی موتور به دلیل ایجاد مشکل در یک قطعه به طور کامل از کار می‌افتد. سوپاپ لیفتراک یکی از این قطعات موتور است که احتمالا نامش را زیاد شنیده‌اید اما درباره‌ وظایف و چند و چون کارش چندان گفته نشده است.بنابراین شناخت و علم کافی نسبت به وظیفه‌ هریک از این قطعات در موتور لازمه‌ استفاده‌ بهینه از لیفتراک است.

سوپاپ لیفتراک چیست و چه وظایفی دارد؟

سوپاپ کلمه‌ای فرانسوی (Soupape) و به معنی دریچه است. سوپاپ یکی از اصلی‌ترین قطعات در انواع موتورهای احتراق داخلی است. در واقع سوپاپ به هر چیزی که ورود و خروج چیزی را کنترل کنند اطلاق می‌شود. سوپاپ در لیفتراک روی سرسیلندر لیفتراک قرار می‌گیرد و ورود و خروج هوا و دود را کنترل می‌کند. به عبارت دیگر این قطعه‌ وظیفه کنترل ورود هوا به درون محفظه‌ احتراق و خروج دود از دریچه‌های سر سیلندر را بر عهده دارد. این هوای ورودی، لازمه‌ تشکیل مخلوط سوخت و هوا و صورت گرفتن انفجار است و هوای خروجی یا دود نیز مازاد احتراق که خروجش لازمه‌ ادامه‌ روند فعالیت موتور لیفتراک است.

با توجه به اینکه احتراق درون سیلندرها نیاز به فضای ایزوله و غیر قابل نفوذ دارد باید گفت وظیفه‌ دیگر سوپاپ‌ لیفتراک تامین این فضا به کمک سرسیلندر و واشر سرسیلندر است. بنابراین سوپاپ‌ها با زمان بندی مناسب در حرکت و باز و بسته کردن به موقع دریچه‌های بلوک سیلندر یا سرسیلندر هم دود و هوا را به سمتی که باید هدایت می‌کنند و هم محفظه‌ غیرقابل نفوذ احتراق را تشکیل می‌دهند. بنابر شرح وظایف سوپاپ می‌توان گفت یک سوپاپ خوب دارای این خصوصیات زیر است:

• ضریب حرارتی بالا دارد و قادر به تحمل حرارت بالا است. همچنین به خوبی حرارت خود را به بدنه سرسیلندر منتقل می‌کند.
• حرارت زیاد منجر به سوختگی و یا ایجاد خوردگی در آن نمی‌شود.
• مقاومت لازم را در برابر ضربات دارد.
• یک سوپاپ خوب به سرعت دچار ساییدگی نمی‌شود.

سوپاپ ‌ها بر حسب نوع موتور روی سرسیلندر یا بلوک سیلندر قرار می‌گیرند. گاهی سوپاپ‌ ها درون سیلندر یا سرسیلندر هستند.

آشنایی با ساختار سوپاپ لیفتراک

سوپاپ لیفتراک ساختاری قارچی شکل دارد که در تمام انواع موتور ثابت است. این شکل ثابت به صورت یک ساقه و یک صفحه‌ تخت است که شکلی مشابه ساقه و کلاهک قارچ را تشکیل می‌دهند. بخش‌های مختلف این قطعه عبارتند از:

• سر سوپاپ: محل برخورد این قطعه با اسبک.
• خار نگهدارنده: انتهای ساقه و پایین‌تر از سر سوپاپ است و محل اتصال فنرهای سوپاپ هستند.
• ساق سوپاپ: بدنه‌ بلند و کشیده‌ سوپاپ است که در گیت قرار می‌گیرد.
• مخروطی: این بخش که دامنه نیز نامیده می‌شود محل اتصال نشیمنگاه به ساقه است
• نشیمنگاه: این بخش را سیت سوپاپ موتور نیز می‌نامند که درواقع سر پهن سوپاپ است. سیت سوپاپ دارای حلقه‌هایی است که جنس آن‌ها معمولا چدن سانتریفوژ یا آلیاژی بسیار مقاوم به ساییدگی است.
• وجه: نشیمنگاه سوپاپ داری یک لبه‌ مورب است که وجه نامیده می‌شود. زاویه‌ این لبه بسته به نوع و ساختار موتور طراحی می‌شود. اما به طور کلی این زاویه بین ۴۵ تا ۳۰ درجه است. ۳۰ درجه برای سوپاپ‌های دود و ۴۵ درجه برای سوپاپ‌های هوا به کار می‌رود.

اما این ساختمان کلی اجزای دیگری نیز دارد که توسط آن‌ها عملکرد خود را کامل می‌کند. این اجزا شامل موارد زیر می‌شوند:

• فنر سوپاپ: فنری مارپیچی است که روی بخش انتهایی ساقه‌ سوپاپ لیفتراک قرار دارد و از یک سمت به بدنه‌ موتور وصل است و از سمت دیگر به وسیله‌ یک نگهدارنده یا واشر تخت به خار سوپاپ متصل می‌شود. فنر کمک می‌کند تا سوپاپ در زمان تراکم روی نشیمنگاه محکم بنشیند و از بروز هرگونه نشتی در این زمان‌ها جلوگیری کند. گاهی اوقات روی هر سوپاپ دو فنر با جهت عکس سوار می‌شود. اگر فشار فنرهای سوپاپ کم باشد سوپاپ شل و سفت می‌شود و موتور نامیزان کار می کند.

• گاید سوپاپ: لوله‌ یا بوشی است که ساقه‌ سوپاپ را در بر می‌گیرد. گاید یا راهنمای سوپاپ را معمولا از چدن سیاه می‌سازند. این قطعه که در سر سیلندر قرار می‌گیرد حرکت مستقیم رفت و برگشت سوپاپ را تنظیم می‌کند و مانع از هرگونه انحراف آن می‌شود. همچنین از ساقه‌ سوپاپ در برابر ضربات محافظت می‌کند. گاید یا بصورت یک تکه با سیلندر یا سرسیلندر ریخته‌گری می‌شود یا با فشار درون آن قرار می‌گیرد. گاید همچنین وظیفه‌ انتقال حرارت را نیز به عهده دارد. سوپاپ درون گاید با لقی مشخصی حرکت می‌کند. این حرکت باید روان صورت گیرد چرا که در صورت سفت بودن آن سوپاپ گرم شده و درون آن گیر کرده و باز می‌ماند.

• انگشتی سوپاپ: در بخش انتهای سوپاپ موتور و نزدیک به سر سوپاپ قرار می‌گیرد و نقش اتصال سوپاپ به میل سوپاپ لیفتراک را بازی می‌کند. انگشتی در همه‌ موتورها مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و گاهی سوپاپ لیفتراک مستقیم به میل سوپاپ متصل می‌شود.

در برخی سوپاپ‌ها از بوش نشیمنگاه نیز استفاده می‌شود که مانع از فرسودگی آن می‌گردد. استفاده از بوش نشیمنگاه چندان رایج نیست.

انواع سوپاپ‌ ها

سوپاپ‌ ها بر حسب وظیفه‌ خود به دو دسته تقسیم می‌شوند که در ساختارشان تفاوت‌هایی جزئی دارند. این دو نوع شامل موارد زیر می‌شوند:

۱. سوپاپ ورودی یا هوا

کمی بزرگتر از سوپاپ دود است و مقاومت حرارتی پایین‌تری دارد.

۲. سوپاپ خروجی یا دود

به علت مواجهه با دمای بالای محفظه‌ احتراق مقاومت دمایی بالاتری دارد اما به دلیل حساسیت کمترش در مورد عایق‌بندی، سایز آن کوچکتر است.

جنس سوپاپ لیفتراک

محل و نوع کار سوپاپ ‌ها حاکی از آن است که این قطعات در مقابل حرارات زیادی قرار می‌گیرند و همچنین با سرعت زیادی کار می‌کنند. بنابراین در معرض فشار و فرسودگی قابل ملاحظه‌ای قرار دارند. در این بین سوپاپ خروجی یا سوپاپ دود که با گازهای ناشی از احتراق و تقریبا شعله‌ مداوم در تماس است، حرارت بالاتری از سوپاپ ورودی یا هوا تحمل می‌کند. به طوری که در مواقع کار موتور با دور بالا، ممکن است این سوپاپ لیفتراک به رنگ قرمز تیره شود. بنابراین سوپاپ لیفتراک باید مقاومت لازم در مقابل شکستگی، زنگ زدگی، تاب برداشتن و فرسودگی سریع داشته باشد، بخصوص سوپاپ ‌های تخلیه. پس این نوع سوپاپ معمولا از آلیاژهای مخصوص فولاد با مقادیر نسبتا زیاد کروم، نیکل و سلنیوم ساخته می‌شود. شرایط سوپاپ ‌های هوا بسیار خنک‌تر از سوپاپ ‌های دود است بنابراین کمتر در معرض سوختن ، زنگ زدن و فرسودگی قرار دارند. آن‌ها را عموما از آلیاژ فولاد-کبالت می‌سازند.

دستگاه فرمان سوپاپ لیفتراک

سوپاپ لیفتراک برای حرکت و عملکرد خود نیاز به یک کنترل کننده و هدایتگر دارد. این قطعه همان میل سوپاپ یا میل بادامک است. میل سوپاپ میله‌ای است که زایده‌هایی بادامی شکل به نام بادامک دارد. تعداد بادامک‌های یک میل سوپاپ بر اساس تعداد سوپاپ‌های موتور طراحی می‌شود. در واقع به دلیل همین عملکرد و شکلش به آن میل بادامک یا میل سوپاپ می‌گویند. بادامک‌ها با انگشتی سوپاپ یا خود سوپاپ در تماس هستند. سوپاپ از این میله به انواع مختلف دستور می‌گیرد. به طور کلی دو نوع میل سوپاپ داریم:

• میل سوپاپ زیر

در این نوع، میل سوپاپ با قطعه‌ای به نام تایپت تماس دارد که میل تایپت از داخل آن عبور می‌کند. میل تایپت از بالا با انگشتی در تماس است و با حرکت انگشتی که در جهت دیگر با سوپاپ در تماس است حرکت سوپاپ را کنترل می‌کند.

• میل سوپاپ رو

در این نوع، میل سوپاپ مستقیم از طریق بادامک‌ها با انگشتی در تماس است و انگشتی نیز از سمت دیگر با سوپاپ برخورد می کند.

در لیفتراک هایی که این میل سوپاپ مورد استفاده قرار می‌گیرد دو میل سوپاپ استفاده می‌شود. در موتور این لیفتراک ها برای هر سیلندر ۴ سوپاپ داریم.

تنظیم زمان‌بندی عملکرد سوپاپ‌ ها

در روند عملکرد سوپاپ‌ ها زمان‌بندی باز و بسته شدن‌شان بسیار مهم است. به این ترتیب که سوپاپ ‌های ورودی در زمان‌های مناسب باید هوا را وارد سیلندر سازند. سپس در مراحل ایجاد تراکم و احتراق سوخت کاملا محکم و بسته بمانند. در پایان هنگام تخلیه، گازهای ناشی از احتراق را از سیلندر در زمان مناسب خارج کنند. بنابراین تنظیم زمانی سوپاپ‌ ها باید بسیار دقیق و کامل انجام شود. پیشتر گفتیم که تنظیم زمان‌بندی عملکرد سوپاپ‌ ها بر عهده‌ میل بادامک است. اما از آنجا که تنظیم بالا و پایین رفتن سوپاپ‌ ها باید هماهنگ با بالا و پایین رفتن پیستون‌های لیفتراک انجام شود میل بادامک به کمک میل‌لنگ لیفتراک و در ارتباط ثابت و همیشگی با آن این کار را انجام می‌دهد. چرا که میل‌لنگ همواره تحت تاثیر حرکت بالا و پایین پیستون‌ها می‌چرخد و با ارتباط میل بادامک و میل‌لنگ حرکت میل‌بادامک را با پیستون‌ها هماهنگ می‌کند. این هماهنگی نیز زمان‌بندی دقیق سوپاپ‌ ها را همگام با پیستون‌ به دنبال دارد.

به این ترتیب در لحظه پایین آمدن پیستون، میل‌بادامک سوپاپ ورودی را به منظور مکش هوا به داخل سیلندر باز می‌کند. هم‌زمان با شروع تراکم هوای ورودی توسط سیلندر سوپاپ هوا و دود هر دو بسته می‌مانند و این حالت تا پایان احتراق ادامه پیدا می‌کند. در این لحظه حرکت رو به بالای پیستون، سوپاپ دود را باز کرده و تا رسیدن پیستون به نقطه مرگِ بالا، باز می‌ماند. انتقال و تنظیم نیرو در این فرایند توسط تسمه تایم یا زنجیر تایم صورت می‌گیرد. این فرآیند زمان‌بندی را تایمینگ سوپاپ‌ ها می‌نامند. قطعاتی مانند میل بادامک، تایپت یا بالابر، میله فشارنده، اسبک سوپاپ، انگشتی سوپاپ و فنرهای سوپاپ در تایمینگ سوپاپ‌ ها و تنظیم دقیق آن نقش موثر دارند. البته نوع و محل و ترتیب قرارگیری سوپاپ‌ ها ممکن است برخی از این قطعات را حذف کند. مجموعه‌ این قطعات را سیستم راه‌اندازی سوپاپ ‌ها می‌نامند.

تفاوت موتورهای ۸ و ۱۶ سوپاپه

احتمالا تاکنون درباره‌‌ خصوصیات موتورهای مختلف عنوان ۸ یا ۱۶ سوپاپ را بسیار شنیده‌اید. در موتورهای ۸ سوپاپ که در گذشته بیشتر مورد استفاده قرار می‌گرفتند هر سیلندر به یک سوپاپ گاز و یک سوپاپ دود مجهز بود. اما این موتورها راندمان رضایت‌بخشی نداشتند و قدرت موتور در آن‌ها به میزان دلخواه طراحان نمی‌رسید، علاوه‌بر اینکه مصرف سوخت‌شان بالا بود. اما مهندسان طراح می‌دانستند برای بهتر کردن بازده موتور باید میزان مکش هوا و بنزین سریعتر و بیشتر باشد و همچنین تخلیه دود کامل صورت گیرد. در نتیجه برای رسیدن به این هدف تعداد سوپاپ‌ها افزایش یافت تا ورود و خروج بیشتر شود. بنابراین در موتورهای نسبتا جدید هر سیلندر موتور به ۲ سوپاپ گاز و۲ سوپاپ دود مجهز شد که موتورهای ۴ سیلندر را تبدیل به ۱۶ سوپاپ کرد.

لازم به ذکر است طبعا هر چه تعداد سیلندر بیشتر باشد این اعداد افزایش می‌یابد. برای مثال موتورهای ۶ سیلندر دارای ۲۴ سوپاپ هستند. همچنین گاهی برای تولید موتورهایی با توان خروجی بیشتر و قدرت بالاتر تعداد سوپاپ‌های بیشتری برای هر سیلندر در نظر گرفته می‌شود. این تعداد می‌تواند تا ۳ سوپاپ ورودی و ۲ سوپاپ خروجی ارتقاء یابد.

علامت های خرابی سوپاپ‌ لیفتراک

معمولا خرابی سوپاپ‌ها از مشکلاتی نظیر شکستن ساقه یا خرابی سیت ناشی می‌شود. گاهی نیز در گاید نقصی ایجاد می‌گردد. این علایم معمولا به صورت صدای چلق چلق یا صدای خشک کار کردن موتور شنیده می‌شوند و گاهی نیز بازده موتور کاهش می‌یابد. علل خرابی سوپاپ می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:

• سوختن سوپاپ در اثر تنظیم نبودن نسبت هوا و سوخت.
• در موتورهای دارای تسمه تایم پاره شدن تسمه‌تایم می‌تواند کج شدن سوپاپ‌ها را به دنبال داشته باشد.
• گاهی در اثر خرابی سیستم خنک کننده سیلندر بیش از حد داغ می‌شود. در این مواقع ممکن است سیت سوپاپ در اثر حرارت بیش از حد از جای خود بیرون آمده و خراب شود.
• گاهی نیز خرابی گاید سوپاپ، ایجاد صدایی شبیه به خشک کار کردن موتور می‌کند.

خرابی گاید سوپاپ به ندرت اتفاق می‌افتد و از دلایل آن می‌توان به نامرغوب بودن جنسش، کارکرد زیاد موتور و یا خراب شدن سوپاپ اشاره کرد.

فروش قطعات لیفتراک

اکثر شرکت ها و یا کارخانجاتی که قطعات و لوازم یدکی لیفتراک را بدون در نظر گرفتن منبع تامین کننده قطعه، خریداری نموده اند، بیشتر وقت ها موفق به خرید قطعات لیفتراک با کیفیت نشده اند و همین امر باعث مستعمل شدن سریع قطعه مورد نظر و یا آسیب به قسمت های دیگر لیفتراک شده است. برای اجتناب از این امر، دارندگان لیفتراک بایستی لوازم و قطعات یدکی خود را از تامین کنندگان معتبر و نام آشنا خریداری نمایند تا علاوه بر خرید قطعه با کیفیت و اورجینال از ضمانت و خدمات پس از فروش نیز برخوردار گردند.

شرکت آذران پیشرو صنعت با حذف واسطه های موجود و عرضه کالا و ارائه محصولات با شرایط مناسب از جمله قیمت های رقابتی  در حوزه های کاری تجهیزات انبارداری با رعایت استاندارد های مربوطه می باشد. این مجموعه مفتخر است که توانسته با همکاری مستقیم شرکتهای تولیدی داخلی و خارجی و حذف واسطه تجهیزات و قطعات ماشین آلات صنعتی از جمله قطعات لیفتراک را تامین نماید.

خرید بدون واسطه قطعات لیفتراک این امتیاز را برای خریداران این نوع محصولات فراهم مینماید تا علاوه بر پرداخت هزینه های پایین تر قطعات اورجینال را برای دستگاه خود خریداری نمایند که این مسئله در دراز مدت باعث کاهش چشمگیر هزینه های مربوط به تعمیر و نگهداری لیفتراک می شود.

از جمله قطعات لیفتراک که در این شرکت عرضه می گردد می توان به لوازم مصرفی برند های معتبر جهانی از قبیل: لوازم موتوری، لوازم گیربکس ،انواع فیلتر لیفتراک، واشر ها و کاسه نمد های اصلی، شیلنگ ها و اتصالات هیدرولیک، انواع لاستیک و الحاقی ، شاخک ها،  انواع باطری لیفتراک، شارژر و انواع بلبرینگ اشاره نمود.